Verdiep je er verder in door onze startershandleiding voor animatie te lezen.
Rubberbuizenanimatie uitgelegd: voorbeelden en technieken.
Bij inktvlek- of rubberbuizenanimatie worden details en consistentie opgeofferd voor snelheid. Ondanks de visuele beperkingen was deze levendige en snelle, wilde stijl bepalend voor het vroegste animatietijdperk. Lees meer over rubberbuizenanimatie en ontdek hoe deze stijl de animaties van nu beïnvloedt.
Wat is rubberbuizenanimatie?
Rubberbuizenanimatie is kenmerkend voor de vroegste 'inktvlektekenfilms' die halverwege de jaren 1920 opkwamen. Omdat deze tekenfilms voortkwamen uit krantenstrips, hebben ze dezelfde visuele identiteit: veel zwarte inktpartijen tegen witte achtergronden en overdreven gezichtsuitdrukkingen. Bij de overgang van strip naar animatie kregen de figuren die zo kenmerkende eigenschap: zwaaiende rubberen ledematen zonder gewrichten.
Andere kenmerken van de personages in inktvlektekenfims:
Witte handschoenen, zodat animators handbewegingen van personages vóór hun zwarte lijven konden weergeven
Zwarte neuzen
'Taartogen' – geheel zwarte ogen waaruit een witte punt is uitgesneden
De meest kenmerkende eigenschap van deze animatiestijl was het gebruik van rubberen armen en benen om de bewegingen en emoties van de figuren te accentueren – of het nu ging om mensen, dieren of levenloze objecten. Personages en machines stuiteren in het rond (meestal op de maat van een vrolijke jazzsoundtrack) en elke uitgesproken beweging wordt weergegeven als een reeks samengedrukte en uitgerekte beelden.
The Fox Chase (1928) met Oswald the Lucky Rabbit is een van de meest expressieve voorbeelden. Oswald probeert met veel moeite op een paard te blijven zitten dat als een dolle in het rond springt.
Deze enigszins surreële bewegingen waren de optimale uitdrukking van een kunstvorm waarvan de eerste makers nog druk bezig waren hun draai te vinden. Toch wordt met liefde teruggeblikt op deze stijl, die nauwkeurig is nagebootst in belangrijke recente creaties zoals de Cuphead-videogames.
Geschiedenis van rubberbuizenanimatie.
Toen in de jaren 1920 handgetekende animatie de norm werd in de Verenigde Staten, waren er nog niet voldoende arbeidskrachten die overweg konden met de arbeidsintensieve productiemethoden.
De rubberbuizenanimatiestijl kwam op in een tijd waarin animators de eerste aarzelende stappen zetten in een genre dat in korte tijd zo populair was geworden dat ze het tempo waarin frames ze moesten produceren niet meer konden bijbenen.
In die tijd waarin animatie nog geen echte beroepskeuzemogelijkheid was raakten striptekenaars die binnen de grenzen van het stripverhaal werkten, gefascineerd door de mogelijkheid om hun stilstaande afbeeldingen tot leven te brengen. Terwijl ze het veeleisende medium onder de knie probeerden te krijgen, maakten ze karakteristieke ontwerpkeuzen die voor de helft bewust waren gemaakt en voor de helft uit noodzaak geboren.
Toen deze stijl nog in de kinderschoenen stond, werd ook uit het surrealisme geput. Daarnaast kende de stijl behoorlijk wat meta-elementen. Elke aflevering van de serie korte Out of the Inkwell-tekenfilms (1921-1926) van de gebroeders Fleischer begon met een sequentie waarin een hand de personages op een pagina tekende voordat ze tot leven kwamen.
Dankzij de relatief simplistische stijl van de personages in de inktvlekanimaties kon er sneller geproduceerd worden. Volgens een beroemde uitspraak van Walt Disney zelf lag tijdbesparing ten grondslag aan het ontwerp van Mickey Mouse:
"Mickey moest eenvoudig zijn. Elke twee weken moesten we ruim 200 meter film produceren…"
De uitvinding van de rubberbuizenanimatiestijl wordt meestal toegeschreven aan de tekenaar Bill Nolan, die vooral bekend is vanwege zijn werk aan de korte Felix The Cat-tekenfilms en de introductie van muzikale begeleiding om het personage nieuw leven in te blazen, enkele jaren voordat de sprekende films een einde maakten aan dit animatietijdperk.
Zoals het werk van de gebroeders Fleischer liet zien, herschreef rubberbuizenanimatie de regels van de werkelijkheid. De staart van Felix was een veelzijdig hulpmiddel dat tweemaal zo lang kon worden en voor van alles en nog wat werd gebruikt: als brandslang om een brand te blussen (The Smoke Scream, 1928) of als slinger om een auto aan te zwengelen (Woos Whoopee, ook uit 1928).
Misschien wel het bekendste voorbeeld van rubberbuizenanimatie is Steamboat Willie (1928) van Disney, gepresenteerd als 'A Walt Disney Comic by Ub Iwerks' en vooral beroemd vanwege het eerste optreden van Mickey Mouse. Vrijwel elk object in Steamboat Willie beweegt op een dynamische, soepele manier, vanaf het allereerste shot met de op- en neergaande schoorsteenpijpen die rook uitblazen op de maat van de muziek.
De stijl raakte uit de gratie toen Hollywood overstapte op de sprekende films en Technicolor, waarbij Walt Disney de toon zette voor een meer realistische benadering van de personages die op het scherm te zien waren. Dat betekende minder surrealistische bewegingen met rubberen ledematen en meer nadruk op lichamelijke eigenschappen die realistischer aandeden.
Toch wordt de bijdrage van rubberbuizenanimatie aan de kunstvorm nog steeds hogelijk gewaardeerd. In recente film-, tv- en videogameproducties wordt zelfs een eerbetoon aan deze baanbrekende stijl gebracht.
De slechterik uit Steven Universe: The Movie (2019), Spinel, is geanimeerd in rubberbuizenstijl die contrasteert met de rest van de setting. Haar geanimeerde flexibiliteit levert haar fysiek voordeel op in haar strijd met de goeien. Tijdens de muzieknummers in de film beweegt ze op de maat van een moderne versie van de jazzstijl die de toon zette in de traditionele inktvlektekenfilms.
'Reincarnation' (2011), een aflevering van de Amerikaanse geanimeerde sitcom Futurama, bestaat uit drie delen met verschillende visuele stijlen die afwijken van de normale tekenstijl van de serie. Een van deze delen is geanimeerd in de rubberbuizenstijl, compleet met personages met witte handschoenen en taartogen, en een stuurwiel van een stoomboot in plaats van het gebruikelijke bedieningspaneel van het ruimteschip.
Cuphead (2017) van Studio MDHR is een videogame met een visuele identiteit die geheel is ontleend aan de inktvlekstijl – en dat geldt ook voor de surrealistische humor. De helden, Cuphead en Mugman, worden afgebeeld zoals hun naam al aangeeft: als theekopjes met een oor en rietjes in plaats van haar. Cuphead is een snelle run-and-gun-game, met tussen de bedrijven door vliegtuigmissies en gewone eindbaasgevechten, waaronder een eindstrijd met de duivel. Er zijn tot nu toe zes miljoen exemplaren van de game verkocht en de game heeft zo'n grote visuele impact dat er nu ook een Netflix-animatieserie van is gemaakt.
Tekenen en animeren in de rubberbuizenstijl.
Zoals Walt Disney zei was efficiëntie de belangrijkste drijfveer om inktvlektekenfilms te maken. Dat betekende dat personages bestonden uit eenvoudige vormen en lange rubberachtige ledematen.
De volgende tips kunnen nuttig zijn als je personages in rubberbuizenanimatiestijl gaat creëren.
Door alleen in zwart-wit te inkten, krijg je een effect dat doet denken aan de vroegste tekenfilms. Maar je kunt ook een beperkt kleurenpalet gebruiken om visuele flair aan de bredere elementen toe te voegen, à la Cuphead.
Gebruik eenvoudige vormen voor je personages en leen een paar witte handschoenen die goed passen bij de taartogen.
Gebruik alleen vloeiende, zachte lijnen en vermijd hoekige vormen – de ronde vormen van de objecten in inktvlektekenfilms accentueren hun expressiviteit.
Heel anders dan bij de op grote schaal geproduceerde en sterk gestileerde animaties die daarna kwamen, is de 'vintage' look-en-feel simpelweg ontstaan doordat animators hun eerste stappen zetten in een relatief nieuw medium.
Houd daarom rekening met het volgende als je een rubberbuizentekenfilm gaat animeren.
Personages moeten altijd in beweging zijn, zelfs als ze stilstaan. Of ze nu meebewegen op de achtergrondmuziek of verschillende gezichtsuitdrukkingen etaleren, in de rubberbuizenwereld is er geen tijd voor rustmomenten.
In het verlengde daarvan: geanimeerde personages in de rubberbuizenstijl doen het nooit rustig aan. Elke sequentie zit vol snelle, wilde bewegingen, dus er wordt geen gas teruggenomen tussen de frames door.
Creëer een nostalgisch effect door stofjes en krassen – vaste prik bij celluloid uit de jaren 1930 – aan je animatie toe te voegen met effectensoftware zoals Adobe Premiere Pro.
Veelgestelde vragen over rubberbuizenanimatie.
Wie heeft rubberbuizenanimatie uitgevonden?
Een van de eerste pioniers van de rubberbuizenanimatiestijl was Bill Nolan. Toen hij in de jaren 1920 aan de Felix The Cat-tekenfilms werkte, veranderde hij het ontwerp van het hoofdpersonage en gaf hij Felix een ronder en gladder uiterlijk. Dit stelde niet alleen animators in staat sneller te werken, maar legde ook de basis voor de rubberbuizenlook die de stijl een enorme impuls gaf.
Waarom doet rubberbuizenanimatie zo eng aan?
Voordat Walt Disney zich ging toeleggen op een realistischere animatiestijl en goed opgeleide animators tot zijn beschikking had, was het inktvlektijdperk een fase vol creatieve experimenten waarin animators nog aan het uitzoeken waren hoe het medium precies werkte. Hyperbuigzame ledematen, antropomorfische objecten en een consistente dringende toon zorgden voor een uitgesproken onnatuurlijke look-en-feel. Daar komt nog bij dat de makers zich soms van tamelijk zwarte humor bedienden.
Waarom heet het 'rubberbuizenanimatie'?
Een kenmerkende eigenschap van de personages in rubberbuizenanimaties – naast de taartogen en witte handschoenen – is dat hun armen, benen en nekken op allerlei manieren kunnen buigen, strekken en rekken, tegen alle anatomische en natuurkundige wetten in. Deze stijl werd oorspronkelijk bedacht om tijd te besparen bij het animeren, maar werd het handelsmerk van tekenfilms die in de jaren 1920 en de vroege jaren 1930 in de VS werden gemaakt.