Skorzystaj z tego przewodnika dla początkujących, aby uzupełnić swoją wiedzę.
Omówienie anime: historia, przykłady i techniki
Chociaż początki anime sięgają daleko w przeszłość, oczarowało ono zachodnią widownię swoim charakterystycznym stylem i narzędziami do opowiadania historii. Anime może opowiadać o wszystkim — od postapokaliptycznych konfliktów po problemy miłosne licealistów. Z naszego przewodnika dowiesz się więcej o anime, stosowanych w nim technikach i najsłynniejszych produkcjach.
Co to jest anime?
Anime to słowo, którego zachodnia widownia używa jako określenia japońskich filmów animowanych i programów telewizyjnych (chociaż w samej Japonii nazywa się tak wszelkie animacje).
Niskie koszty produkcji oraz rozpowszechnienie anime w japońskiej kulturze popularnej sprawiają, że w tym stylu produkowane są różne gatunki: od licealnych komedii przez postapokaliptyczne filmy science fiction po horrory. Znane z wyrazistych postaci i dość ograniczonej animacji anime przesunęło granice, urzekło widzów, a nawet zdobyło Oscara.
Anime kontra animacja — najważniejsze różnice
Mimo wspólnej etymologii tych słów, anime i animacja różnią się sposobem, w jaki oba style przedstawiają ruch, postać i tło.
Zakres ruchu
Słowa „animowany” używamy, aby opisać osobę, która po prostu się porusza. Wiele technik animacji jest związanych z tym, jak postacie przemieszczają się z punktu A do punktu B, używając klatek kluczowych i animacji progresywnej w celu podkreślenia czasami chaotycznej natury ruchu postaci.
Ale w anime dużo mniejszą uwagę poświęca się animowaniu ruchu. Chociaż w mimice i odruchach pojawia się pewna przesada, szczególnie w programach dla dzieci — takich jak serial Pokémon — na ogół animacje są znacznie mniej rozgorączkowane, mają lepiej zdefiniowane, bardziej uporządkowane interakcje między postaciami i wolniejszy, bardziej przemyślany ruch.
Sceny i otoczenie
Jednym z najbardziej atrakcyjnych wizualnie aspektów anime jest skupienie się na scenerii i tle. Anime kładzie większy nacisk na inscenizację niż na bohaterów, wyposażając wstęp w bogate w szczegóły tło oraz opierając się bardziej na efektach dźwiękowych i wizualnych, aby przygotować atmosferę, której wymaga kolejna scena.
Z kolei animacja bardzo mocno skupia się na pierwszym planie — nawet kosztem tła. Czasami w starszych animacjach tło było „zawijane”, aby mogło się powtarzać. Na przykład bohaterowie filmu Scooby-Doo uciekali przed swoim potworem tygodnia przez nienaturalnie rozciągnięte korytarze i identyczne połacie lasu.
Widownia docelowa
W całej historii animacji niewielką obecność zaznaczyły programy stricte dla dorosłych, wśród których na tle produkcji głównego nurtu wyróżniały się Kot Fritz i Heavy Metal. Jednak na Zachodzie gatunek ten był skierowany przede wszystkim do rodzin, a zwłaszcza młodszych odbiorców.
Z kolei anime nigdy nikogo nie dyskryminowało. Typowy wykaz produkcji studia może zawierać zarówno dzieła oparte na postaciach komediowych, jak i mroczne dramaty dystopijne. Nie wspominając o molochu, jakim jest wart prawie sto miliardów dolarów Pokémon i jego naśladowcy zapewniający rozrywkę dzieciom.
Anime kontra manga — najważniejsze różnice
Terminem, który ściśle kojarzy się z anime, jest manga, ale są to zdecydowanie inne formy sztuki.
Ta sama różnica, jaka występuje między komiksami a kreskówkami, dotyczy mangi i anime. Manga opowiada historie na papierze, podczas gdy anime to animowana odmiana opowieści. Manga jest bogatym źródłem kultury w całej Japonii — od najlepiej sprzedających się dzieł i serii opowieści po samodzielnie publikowane ziny i ruchy oddolne.
Przyczyną zamieszania związanego z tymi dwoma terminami na Zachodzie jest częściowo popularna firma Manga Entertainment. Była to firma, która na początku lat 90. XX wieku stała za przełomem, jakim było wypromowanie filmu science fiction anime Akira w Wielkiej Brytanii.
Decyzja firmy o dystrybucji tytułów z bardziej zaawansowanej strony spektrum anime, takich jak Wojownik gwiazdy północy i Urotsukidoji: Legend of the Overfiend, częściowo przyczyniła się do tego, że Manga (firma) i anime (gatunek) zyskały lepszą, bardziej dorosłą reputację na Zachodzie.
Ale sama nazwa była myląca: firma Manga rozpowszechniała tytuły anime i rzadko drukowane komiksy, mimo że termin „manga” odnosi się konkretnie do komiksów i powieści graficznych.
Jednak podobnie jak Hollywood ma skłonność do adaptowania bestsellerowych książek na duży ekran, tak samo wiele najpopularniejszych dzieł mangi trafia do produkcji animowanych zarówno dla telewizji, jak i filmu. Notatnik śmierci, Dragon Ball i Czarodziejka z Księżyca to tylko trzy z najbardziej rozpoznawalnych na Zachodzie tytułów, które narodziły się na stronach rysunków.
Historia japońskiej animacji
Eksperci różnią się co do pierwszej oficjalnej japońskiej animacji. Dla jednych jest to Katsudō Shashin („Film” znany również jako Fragment Matsumoto z 1907 roku), a dla innych — Nippāru no Henkei (Transformacja Nipparu, ok. 1911 roku). Japońscy widzowie zapoznawali się z pierwszymi zachodnimi animacjami po 1910 roku, ale już wtedy powstawały ich własne animacje.
Niestety trzęsienie ziemi w Tokio w 1923 roku spowodowało utratę dużej części japońskich animacji, które powstały do tego czasu. Dopiero w latach 30. XX wieku studia mogły sobie pozwolić na pracę z tradycyjną animacją na celuloidzie. Za pierwszy krótkometrażowy film w tym stylu uważa się The Dance of the Chagamas (1935).
Pierwsze w pełni rozwinięte studia anime zaczęły powstawać w latach 50. XX wieku w efekcie powszechnego stosowania tego formatu w propagandzie wojennej. Misja studia Toei Animation, aby stać się „Disneyem Wschodu”, została zrealizowana dzięki pierwszej koprodukcji kolorowego, pełnometrażowego filmu anime w 1958 roku. The White Snake Enchantress opowiada na nowo starą chińską baśń ludową, aby naprawić stosunki między dwoma narodami.
Gdy w latach 1960. anime trafiło na mały ekran, kilka tytułów mogłoby odnieść sukces w telewizji zachodniej. Astro Boy Osamu Tezuki przypieczętował reputację tego twórcy jako mistrza anime, natomiast Speed Racer i Lupin III zostały również docenione poza Japonią.
Lata 80-te przyniosły prawdziwy wzrost jakości wizualnej i sukces anime na całym świecie. Hayao Miyazaki założył Studio Ghibli, które zaczęło tworzyć jedne z najbardziej urzekających dzieł tego gatunku, między innymi jedyne jak dotąd anime, które w 2003 roku zdobyło Oscara — Spirited Away. Produkcje, takie jak Ruchomy zamek Hauru (2004) i Ponyo (2008), umocniły reputację studia w dziedzinie tworzenia skomplikowanych szczegółów i wysublimowanych opowieści dla młodszych i starszych widzów.
Lata osiemdziesiąte przyniosły również bardziej szorstki, mroczniejszy charakter prezentacji anime. Dreszczowce science fiction, takie jak Akira i Ghost in the Shell, zagłębiały się w ludzką psychikę, prezentując niewygodne przebłyski przyszłości i wnętrze wraz z feerią efektów wizualnych i zwrotów akcji zmieniających fabułę.
Tego rodzaju kombinacja thrillera psychologicznego i futurystycznej opowieści fantasy nie jest zarezerwowana tylko dla kina. Jednym z najbardziej cenionych przez krytyków japońskich seriali telewizyjnych był wyemitowany po raz pierwszy w październiku 1995 roku Neon Genesis Evangelion, który powoli zdobywał widownię, a skończył jako fenomen kulturowy. Opowiedziana na nowo typowa historia o nastolatkach, pilotach i robotach Rebuild of Evangelion została wyprodukowana w postaci czterech pełnometrażowych filmów, z których ostatni pojawił się w 2021 roku.
Przykłady anime
Produkcje anime są klasyfikowane zarówno przez widzów, jak i twórców na podstawie docelowej widowni. Oto kilka z wielu rodzajów anime.
Kodomo/Kodomuke — anime przeznaczone dla dzieci. Przykładem są różne filmy z serii Pokémon, a także Hello Kitty i Digimon. Zwykle zawierają drobne życiowe lekcje, są neutralne pod względem płci i charakteryzują się zróżnicowaną obsadą.
Shónen — przeznaczone dla nastoletnich i nieco młodszych chłopców.Popularnymi przykładami shónen są Dragon Ball i Naruto, których charakterystycznymi cechami są młodzi mężczyźni będący liderami, duża ilość akcji i dość szeroki zakres rodzajów gatunku.
Shójo — przeznaczone dla nastoletnich i nieco młodszych dziewcząt. Popularnymi tytułami są Czarodziejka z Księżyca i Tajemnica przeszłości. Zwykle w większym stopniu zajmują się one romansami i związkami, chociaż w niektórych jest również duża doza akcji.
Seinen — przeznaczone dla młodych mężczyzn wchodzących w dorosłość. Zwykle zawierają więcej tematów dla dorosłych, a dominującymi gatunkami są science fiction i horror. Przykłady: Hellsing, One-Punch Man i Tokyo Ghoul.
Josei — przeznaczone dla młodych kobiet wchodzących w dorosłość. Przyjmują bardziej realistyczne, dorosłe podejście do związków i romansów, z motywami dla dorosłych i głębią psychologiczną. Przykłady to między innymi Usagi Drop i Paradise Kiss.
Tworzenie filmów anime
Ze względu na dość wyrafinowane podejście do anime, progresywny styl animacji może nie pasować do wszystkich produkcji. Opowiadanie historii w formie anime wymaga starannego procesu rysowania i tworzenia scenopisów.
Jeśli chodzi o sam proces animacji, warto zauważyć, że charakterystyczny styl anime zawiera mniej klatek animacji. Zazwyczaj opiera się na trójkach, co oznacza, że każdy rysunek jest utrzymywany w trzech klatkach, a nie jednej. Efekt końcowy wygląda zauważalnie mniej płynnie niż animacja zachodnia, ale wszystko to jest częścią charakterystycznego stylu anime.
Tworzenie scenopisu obejmuje określenie podstawowego kierunku rozwoju projektu, ale może też obejmować ruchy kamery oraz czas trwania ujęć.
Tworzenie krajobrazu angażuje zespoły ożywiające tło i otoczenie fabuły — w anime może to być wszystko: od liceów po krańce galaktyki, dlatego jest to proces, który wymaga pewnej wyobraźni. W zależności od budżetu i kreatywności można to robić cyfrowo lub ręcznie.
Animatorzy tworzą klatki kluczowe — najważniejsze klatki od początku, przez środek, aż do końca najdrobniejszej animowanej akcji. Animatorzy rysujący klatki pośrednie pracują nad klatkami pomiędzy klatkami kluczowymi.
Tworzenie kompozycji to kolorowanie i cieniowanie klatek — istotna część procesu ożywiania.
Na koniec zespół od efektów odciska swoje piętno na całym procesie, stosując różne efekty wizualne w celu ożywienia akcji.
Jeśli tworzysz film anime, prawdopodobnie nie masz czasu ani budżetu, które mają profesjonalne studia anime, takie jak Studio Ghibli czy Kyoto Animation. Dlatego zacznij od drobnych rzeczy:
Program Adobe Illustrator może pomóc w tworzeniu postaci, scenopisów i podstawowych elementów animacji.
Program Adobe Animate pozwala ożywić postacie.
Program Adobe Premiere Pro zawiera wiele efektów wizualnych, które mogą nadać Twojemu dziełu charakterystyczny styl anime w postprodukcji.
Anime — często zadawane pytania
Które anime jest najczęściej oglądane?
Sama liczba wyprodukowanych anime sprawia, że trudno określić, które z nich jest najczęściej oglądane. Ale badania wykazały, że najczęściej wyszukiwanym anime w Stanach Zjednoczonych jest One Piece. Historia słomkowych kapeluszy, obejmująca prawie 400 godzin programu wyprodukowanego w postaci filmów pełnometrażowych, odcinków seriali telewizyjnych i odcinków specjalnych, wciąż fascynuje widzów.
Które anime jest najdłużej emitowane?
Najdłużej emitowana produkcja anime na świecie to Sazae-san. Emisja serii ośmiominutowych odcinków anime opartych na mandze pisanej i ilustrowanej przez Machiko Hasegawę od 1946 roku rozpoczęła się w 1969 roku. Pięćdziesiąt lat i jakieś 8000 odcinków później ta rodzinna komedia wciąż ma się dobrze. Jej emisja w najlepszym czasie, jakim są niedzielne wieczory, dała nawet początek „syndromowi Sazae-san” — poczuciu, że po obejrzeniu odcinka nadchodzi koniec weekendu.
Co tak naprawdę oznacza anime?
Chociaż uważa się, że nazwa anime pochodzi od francuskiego słowa animé oznaczającego kreskówkę, jest ona jedynie skróconym wyrażeniem angielskiego słowa „animation” zapisywanego japońskim alfabetem katakana jako „animéshon” (アニメーション). Podczas gdy w świecie zachodnim słowo to jest używane konkretnie na określenie dzieł wyprodukowanych w Japonii, w Japonii obejmuje ono cały świat animacji.