ONTWERP
Inzicht in primaire, secundaire en tertiaire kleuren
Ontdek hoe je met verschillende kleurencombinaties werk kunt maken dat de aandacht grijpt.
Kleur geeft vorm aan onze wereld
Kleuren kunnen emoties oproepen, specifieke reacties uitlokken of een subliminale boodschap doorgeven. Als kunstenaars een bepaalde kleurtoon of tint in hun werk gebruiken, moeten ze nagaan of het kleurenschema overeenkomt met de sfeer die ze willen creëren. Dankzij inzicht in de manier waarop kleuren samenwerken, kunnen kunstenaars en ontwerpers de beste keuzes maken voor hun creatieve werk.
Zet het kleurenwiel voor je aan het werk.
Het kleurenwiel vertegenwoordigt alle zichtbare kleuren. Het is het standaardhulpmiddel om kleurencombinaties te bekijken en te begrijpen. Isaac Newton maakte het eerste kleurenwiel in 1666 en gebruikte de volgorde waarin de kleuren voorkomen in het lichtspectrum (rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet).
Er zijn twee soorten wielen: één gebaseerd op de primaire RYB-kleuren (rood, geel en blauw) en één gebaseerd op de RGB-kleuren (rood, groen en blauw). Doorgaans gebruiken kunstenaars voor drukwerk het RYB-kleurmodel, omdat dit het geschiktst is voor het tonen van de correlatie tussen fysieke kleuren in inkt en verf in het mengproces voor kleuren.
Ontwerpers of kunstenaars die met digitale media werken, gebruiken normaliter het RGB-kleurenpalet, omdat deze kleuren worden opgevangen door de fotoreceptors van de ogen. De lichtbron van een monitor of scherm kan elke kleur die je je kunt voorstellen creëren door verschillende rood-, groen- en blauwtinten te combineren. Als digitale kunstenaars en ontwerpers hun werk uiteindelijk willen afdrukken, kunnen ze echter ook CMYK (cyaan, magenta, geel en zwart) kiezen of hun bestanden daarin omzetten. CMYK zijn de vier basiskleuren voor de inkt die wordt gebruikt om kleurenafbeeldingen af te drukken.
Kleurencategorieën die je moet kennen.
Het kleurenwiel is gebaseerd op drie categorieën van kleuren:
Primaire kleuren:
De bouwstenen waarvan alle andere kleuren zijn afgeleid. Deze worden ook de basiskleuren genoemd, omdat ze niet kunnen worden gecreëerd door kleuren te mengen. In de traditionele kunst en kleurentheorie worden rood, geel en blauw ook beschouwd als de primaire kleuren. Omdat mensen trichromatisch zijn, zijn rood, geel en blauw essentieel om het kleurenspectrum van onze wereld te zien.
Secundaire kleuren:
Dit zijn kleurencombinaties die worden verkregen door twee primaire kleuren in dezelfde mate te combineren. Op het kleurenwiel bevinden de secundaire kleuren zich tussen de primaire kleuren. Volgens het traditionele kleurenwiel krijg je oranje door rood en geel te combineren, paars door rood en blauw te combineren en groen door blauw en geel te combineren. Als je een RGB-kleurenwiel gebruikt, is er nog een reeks secundaire kleuren die additieve kleuren worden genoemd: cyaan wordt verkregen met blauw en groen, magenta met blauw en rood, en groen met blauw en geel.
Tertiaire kleuren:
De kleuren die je krijgt door primaire en secundaire kleuren te combineren, worden vanwege hun samengestelde karakter tussen- of tertiaire kleuren genoemd. Blauwgroen, blauwviolet, roodoranje, roodviolet, geeloranje en geelgroen zijn kleurencombinaties die je kunt krijgen door kleuren te mengen. Op het kleurenwiel bevinden de tertiaire kleuren zich tussen de primaire en secundaire kleuren.
Wat is kleurentheorie?
Kleurentheorie is het creatieve en wetenschappelijke gebruik van kleur. Het is een logisch systeem met richtlijnen en regels voor kleurcontrasten, kleurenmixen en kleurencombinaties.
"Als het gaat om kleurentheorie, is er geen vaste lijst met dingen die je niet moet doen", zegt illustrator Alyssa Newman. "Het is een kwestie van geven en nemen en komt neer op persoonlijke voorkeur." Hoe bepaal je met zoveel mogelijkheden welk kleurenpalet het beste voor je illustraties is? Gebruik het kleurenwiel om te bepalen welk kleurenschema past bij de sfeer die je wilt neerzetten.
Het grotere geheel van kleuren.
Wil je kleuren gebruiken die elkaar beter doen uitkomen? Kies dan kleuren die zich naast elkaar bevinden op het kleurenwiel, de zogeheten 'analoge kleuren'. Omdat contrast belangrijk is, kiezen de meeste illustratoren één dominante kleur, plus een tweede kleur als steunkleur en een derde kleur als accent of hooglicht.
Dit is een eenvoudige methode om een kleurensysteem te ontwikkelen, maar er kleven wel een paar nadelen aan. "Er bestaan verschillende meningen over deze aanpak. Je kunt weliswaar eenvoudig een kalmerend kleurenpalet samenstellen, maar dan heb je ook heel weinig contrast en vloeien alle kleuren in elkaar over", zegt Newman. Geelgroen, geel en geelrood zijn allemaal levendige kleuren met hun eigen complexiteit, maar als je ze samen in een schilderij gebruikt, kunnen ze op een primaire gele kleur lijken. Gelukkig hebben digitale illustraties niet dezelfde eigenschappen als traditionele kunst, waardoor je enige flexibiliteit hebt bij het gebruik van het kleurenpalet dat je kiest.
"Bij illustraties kun je zeker wegkomen met het gebruik van het analoge kleurenpalet voor je secundaire kleuren. Vervolgens kun je ook een primaire kleur aan de tegenoverliggende kant van het kleurenwiel selecteren", zegt Newman. Dat wordt een complementair kleurenschema genoemd. Als je een kleur aan de tegenoverliggende kant van het wiel kiest, creëert het een sterk, maar aantrekkelijk contrast. Houd een kleurenwiel bij de hand om te bepalen wat de beste complementaire kleuren voor je volgende project zijn.
Kies de juiste kleurtemperatuur.
Kleurenwielen houden de volgorde van kleuren in het zichtbare lichtspectrum aan. Aan de linkerkant vind je warme kleuren op basis van rood en aan de rechterkant vind je koele kleuren op basis van blauw. Hoewel deze classificaties vaststaan, zijn subtielere kleurenrelaties relatief: een warme kleur kan als een koele kleur worden beschouwd en andersom, afhankelijk van de relatie met de naastgelegen kleur. Ook kleuren met dezelfde kleurtoon kunnen als koeler of warmer ten opzichte van elkaar worden gezien, afhankelijk van de naastgelegen kleur.
Voordat je iets maakt, moet je nadenken over het soort emoties dat je wilt overbrengen. Koele en warme kleuren hebben unieke eigenschappen die een afbeelding op allerlei manieren kunnen veranderen. Koele kleuren geven een kalm, rustgevend gevoel, terwijl warme kleuren stimulerend en vrolijk zijn. Warme kleuren brengen het onderwerp ook dichter bij de kijker, terwijl koele kleuren de indruk geven dat dingen ver weg zijn.
Maak je volgende werk in levendige kleuren met Adobe Creative Cloud.
Laat je fantasie de vrije loop en experimenteer met verschillende kleurencombinaties om je volgende project een bijzondere uitstraling te geven. "Secundaire kleuren openen de deur naar interessante kleurencombinaties, waardoor mensen het gevoel krijgen dat het hun project is – dat het origineel is", zegt ontwerper Jacob Obermiller. "Het is niet alleen blauw, geel, rood of zwart. Het heeft nu karakter en een eigen identiteit." Het Adobe {{creative-cloud-pro}}-lidmaatschap biedt alle tools die je nodig hebt om alles wat je creëert een eigen karakter te geven.
Als je meer wilt weten over kleuren, raadpleeg je de onderwerpen over kleurenfotografie, het inkleuren van zwart-witfoto’s of het kalibreren van je monitor om levendigere kleuren te krijgen. Hoe meer je over kleuren weet, des te eenvoudiger je de perfecte look kunt vinden voor elk nieuw werk dat je maakt.
