Ontdek de kunst en wetenschap van het letterzetten.

De oude kunst van woordspatiëring en boekontwerp.

Letterzetten is een oude kunst. Losse letters dateren uit ongeveer 1040 AD, toen uitvinders in China keramische, losse letters maakten voor het drukken van Chinese karakters. In het westen wordt Johannes Gutenberg meestal genoemd als de uitvinder van de drukpers in 1440, waarbij letterblokken werden gemaakt die met de hand konden worden geplaatst om boeken te drukken.

Deze ontwikkeling werd gevolgd door mechanische drukpersen, vervolgens geautomatiseerde versies daarvan en tot slot het voornaamste hulpmiddel dat de meeste hedendaagse letterzetters gebruiken: software voor vectorafbeeldingen. Wat vroeger maanden of jaren in beslag nam, kan nu met digitale software in een paar minuten worden gedaan.

Als je uit de eerste hand kennis over letterzetten wilt vergaren, kun je lessen volgen bij een plaatselijke school of een kunstenaarsgilde. Kunstdirecteur en boekontwerper Dylan Todd raadt het aan: "Je kunt de metalen letters met de hand zetten en alles met een pers drukken. Het gaf me echt een goed inzicht in letters en lettergereedschappen."

Bij letterzetten staat de leeservaring voorop.

Er zijn een paar basisprincipes die je in gedachten moet houden wanneer je tekst in een ontwerp of document zet: hiërarchie, lettertype(n), regelafstand, opvulling en tekstspatiëring.

• Hiërarchie: Voordat je letters gaat zetten of met een typografisch project begint, is het essentieel dat je de typografische hiërarchie bepaalt. Bepaal de grootte en het gewicht van de verschillende lettertypen die je voor de indeling van je tekst wilt gebruiken en sla ze op als stijlen om consistentie en samenhang binnen je ontwerp te waarborgen.
• Lettertypen: Het kiezen van de juiste lettertypen voor je ontwerpen is een kunst op zichzelf. Een oude ontwerpregel is om een schreefloze letter voor titels en een leesbare schreefletter voor de hoofdtekst te gebruiken. Je kunt experimenteren met andere interessante lettertypen, maar je wilt niet dat een lettertype afbreuk doet aan de leeservaring.
• Regelafstand: Hoewel het in visueel opzicht interessant kan zijn om de regels heel dicht op elkaar te zetten, gaat dit doorgaans ten koste van de leesbaarheid. Een kritische blik op de regelafstand in je documenten is cruciaal voor de leesbaarheid.
• Tekstspatiëring en -opvulling: Tekstspatiëring heeft betrekking op de afstand tussen letters, en opvulling heeft betrekking op de hoeveelheid ruimte tussen een blok tekst en de marges van de pagina. Alleen al met deze twee tekstinstellingen kun je uiteenlopende visuele effecten creëren.

De manier van letterzetten roept ook een bepaalde stemming en associaties aan een bepaalde periode en omgeving op. Schreefletters doen denken aan klassieke vormgeving, vakmanschap en traditie, terwijl schreefloze letters modernisme en eenvoud uitdrukken. "Je ziet veel schreefletters (samen met Romeinse en gebroken schriftstijlen) die verband houden met de Middeleeuwen – rond de tijd dat ze werden aangepast voor het gedrukte woord", vertelt ontwerper Robin Casey. "Het is handig om die perioden te kennen als je lettertypen wilt gebruiken om een bepaalde toon te zetten."

Moderne tools voor moderne letterzetters.

Om de basis voor je zetwerk te leggen, is het goed om je eerst te verdiepen in ontwerp- en illustratiesoftware. Je kunt je eigen lettertypen maken in Adobe Illustrator, wat je bij het zetten helpt, omdat je over concepten als afspatiëring leert. Met software voor vectorafbeeldingen kun je lettertypen tekenen, vloeiender maken en schalen en vervolgens exporteren, zodat je ze eenvoudig in andere programma's kunt gebruiken.

Voor letterzetten en het maken van documenten is Adobe InDesign het platform bij uitstek. Deze software is speciaal ontwikkeld om allerlei contentmakers functionele en prachtige documenten te laten maken. InDesign geeft je volledige controle over het maken van documenten. Leer ook over tekstopmaak, het maken van documentranden en -hulplijnen en nog veel meer.