Stop-motionanimatie uitgelegd: definitie, soorten en technieken.

Geschiedenis van de stop-motionanimatie.

Met je digitale camera en smartphone kun je razendsnel talloze foto's nemen en daarmee kan iedereen thuis stop-motionanimatie creëren. Aan het begin van de 20ste eeuw was deze kunstvorm echter voorbehouden aan mensen die het budget en de tijd hadden voor dit minutieuze proces.

We beginnen met wat waarschijnlijk de eerste uiting van het genre is:The Humpty Dumpty Circus uit 1898. Makers J. Stuart Blackton en Albert E. Smith gebruikten allerlei kinderspeelgoed – lang voordat Woody en Buzz hun entree maakten in de wereld van animatie – om het verborgen leven van circusartiesten te beschrijven.

Wladyslaw Starewicz was een andere pionier op dit gebied. Hij produceerde allerlei werk in de jaren '10 en '20 van de vorige eeuw, met als bekendste Lucanas Cervus. In deze animatie, met als titel de Latijnse naam voor 'vliegend hert', gebruikte hij allerlei geprepareerde en opgezette beestjes als cast. De resultaten waren zo goed dat kijkers dachten dat de animator ze had getraind om op hun achterpoten te lopen en huishoudelijke voorwerpen te dragen.

Willis O'Brien was het brein achter de animatie voor filmlegende King Kong in zijn avontuur op groot scherm uit 1933 – maar O'Brien leerde het vak al voor The Lost World, een film die werd uitgebracht in 1925. Deze film uit 1925, gebaseerd op de roman van Arthur Conan Doyle, gaat over een groep ontdekkers op zoek naar dinosauriërs die nog steeds op aarde rondlopen en bevat adembenemende effecten en slimme filmmontages.

O'Brien was de mentor van iemand die later bepalend zou worden voor dit tijdperk van speciale effecten in de film. Ray Harryhausen was een eenmansmachine met producties als The Beast from 20,000 Fathoms en 20 Million Miles to Earth, waarmee de film in de jaren '50 een hoogtepunt beleefde. Later werk aan The Golden Voyage of Sinbad en Clash of the Titans (1981) is nog steeds absoluut verplichte kost.

Naarmate het medium zich verder ontwikkelde, werd het meer mainstream en verscheen het in tv- en muziekvideo's. Aardman Animations was verantwoordelijk voor wereldwijd bewonderde voorbeelden van beide. Het bedrijf maakten de kleifiguur Morph, in eerste instantie wekelijks op tv te zien met de bekende Britse presentator Tony Hart en daarna in een eigen serie. Aardman was ook het effects-team achter Peter Gabriels Sledgehammer – een wervelwind van stop-motioneffecten in de video voor één popsong en maatgevend voor de nostalgie naar de jaren '80.

Een stop-motionanimatie maken.

De pioniers van deze animatievorm hadden dure apparatuur nodig, maar voor jouw stop-motionvideoproductie is dat geen vereiste.

Wat heb je nodig voor stop-motionanimatie?

Om je eigen minimeesterwerken te maken heb je het volgende nodig:

• Digitale camera. Zelfs de camera van een smartphone is prima – maar hoe hoger de kwaliteit, hoe beter.
• Statief. Dit is essentieel: je moet de camera ergens neerzetten zodat die perfect stil staat tijdens het productieproces. Gelukkig is een statief niet zo duur.
• Bewerkingssoftware. In principe kan dit ook met je telefoon, maar je hebt videobewerkingssoftware nodig voor de sequencing van je beelden en de overdracht ervan als één bestand.
• Objecten die je wilt filmen. Of je nu net als Reiniger ingewikkelde decors maakt of gewoon huishoudelijke voorwerpen tot leven brengt: pak een paar rekwisieten en start je opname.

Een stop-motionanimatie opnemen.

Hoewel het proces tamelijk simpel is, moet je met enkele zaken rekening houden, zodat je comfortabel kunt filmen en verzekerd kunt zijn van optimale resultaten.

1. Kader je onderwerp duidelijk af. Zorg dat je onder een hoek filmt die past bij je onderwerp en dat je niets filmt dat je er niet bij wilt hebben. Objecten die steeds net wel of net niet binnen het shot vallen, zijn van invloed op het eindresultaat.
2. Pas de belichting aan. Maak opnamen op een plek waar je de volledige controle hebt over het licht, bijvoorbeeld onder een bureaulamp bij 2D-opnamen. Als de belichting gaandeweg verandert, leidt dit tot inconsistente lichtniveaus.
3. Zorg voor stabiele shots. Raak je camera na het opstellen bij voorkeur niet meer aan totdat je sequentie af is. Gebruik een afstandsbediening of timer om elk frame van de sequentie vast te leggen en stel pas daarna je camera opnieuw in voor een nieuwe hoek of scène.
4. Kies je framesnelheid. Hoe lang wil je één afbeelding in een shot houden? Met 24 frames per seconde heb je 24 afbeeldingen nodig – dit kan een kleiner aantal verschillende afbeeldingen op trage momenten zijn of tot 24 verschillende frames voor snellere bewegingen.
5. Bewerken. Zet afbeeldingen in een sequencer en monteer ze gaandeweg of doe alles in één keer aan het einde van de opname. Ga vervolgens aan de slag met dingen als fast- versus slow-motion en voeg begeleidende geluiden of muziek toe.

Stop-motionanimatietechnieken.

Gezien de relatief eenvoudige manier waarop stop-motionanimatie wordt gemaakt, bepalen de eigen werkwijzen van de animator en het gekozen onderwerp de vreugde die van het scherm afspat. De hele filmgeschiedenis door blaast de opkomst van verschillende stijlen binnen stop motion nieuw leven in de techniek als geheel.

• Object motion brengt alledaagse voorwerpen tot leven – de artiest hoeft dus niet zelf objecten te maken. Het Humpty Dumpty Circus wordt gezien als het eerste voorbeeld van object motion. De sterren van de show waren speelgoeddieren – ze werden niet specifiek voor het project gemaakt.

In silhouetanimatie wordt cutout-motion gecombineerd met een slim schimmenspel voor fascinerende actieframes. Deze animatievorm werd in de jaren '20 van de vorige eeuw ontwikkeld door Europese studio's en is wellicht het meest bekend door het werk van Lotte Reiniger, die in haar succesvolle carrière meer dan 70 silhouetanimatiefilms maakte waarin oude volksverhalen opnieuw werden verteld.

Veelgestelde vragen over stop-motionanimatie.