Fotoğrafçılıkta vinyet nedir ve nasıl kullanılır?

Fotoğrafçılıkta vinyet oluşumu (fotoğrafın sınırındaki alanların koyulaştırılması) sanatsal bir seçim olabileceği gibi fotoğrafı çekerken yaşanan bir aksaklığın sonucu da olabilir. 

Vinyet oluşturmanın yollarını, lenslerin ve filtrelerin yöntemler üzerindeki etkisini, vinyetin en etkili olduğu durumları ve fotoğraflarınızın rötuşu sırasında vinyet efektini nasıl ekleyip kaldıracağınızı inceleyeceğiz.

Fotoğrafçılıkta vinyet ne anlama gelir?

Vinyet, fotoğrafların çevresindeki, bazen bulanıklık veya gölge şeklinde olan, fotoğrafa göre daha koyu renkli bir kenarlıktır. Bu, görüntünün belirli yönlerini vurgulamaya yönelik kasıtlı bir efekt olabileceği gibi fotoğraf çekerken yanlış ayarların, ekipmanın veya objektifin kullanılmasının bir sonucu da olabilir.

Efektin gradyanı fotoğrafınıza sadece ince ve hoş bir kenar temin edecek şekilde yumuşak olabileceği gibi görüntünün bazı kısımlarının vinyet tarafından bilfiil karartılacağı daha etkili bir yapıda da olabilir. Vinyet en çok köşelerde görünür çünkü diğer türlü bir kare veya dikdörtgen olacak bir fotoğrafın içinde oval bir etki yaratır.

Vinyetlerin oluşturulma şekilleri, aynı zamanda bunların nasıl ekleneceğini ve rötuşlanacağını da etkiler. Genellikle dört ana vinyet türünden bahsediyoruz:

Optik vinyet.

Bunlar, kullandığınız objektifin türü tarafından fotoğrafa eklenen doğal vinyetlerdir. En yaygın olarak geniş diyafram açıklığı veya silindiri olan objektiflerde görülürler. Fotoğraf makinesine giren ışık - objektifin kenarından merkezine doğru olan hareketinin daha uzun sürmesi nedeniyle - silindir ve geniş açılı objektifler tarafından engellenerek matlığa sebep olabilir.

Piksel vinyet.

Bu durum, kameradaki dijital sensörün yapısından kaynaklanır. Bu sensör düzdür, dolayısıyla objektiften geçerek gelen ışığın büyük bir bölümü sensöre düz bir doğrultuda vururken, kenarlardan gelen ışık genellikle düz sensörlerin dış kısımlarına belli bir açıyla vurur. Bu, söz konusu görüntülerin kenarlarının daha koyu gözükmesine neden olabilir.

Mekanik vinyet.

Bunun nedeni yanlış objektif veya filtre türünün kullanılması olabilir. Geniş lens siperliğine sahip çoğu objektif vinyet miktarını azaltmak üzere tasarlanmıştır. Ancak çekiminiz için yanlış objektif seçmeniz durumunda, ışığın tamamı sensöre gerektiği gibi vurmayacağı için vinyet oluşabilir. Mekanik vinyetler ayrıca fotoğraf makineniz veya objektifiniz için doğru boyutta olmayan filtreler eklediğinizde de oluşabilir.

Yapay vinyet.

Bu, ister fotoğraf makinesinin lensleri, filtreleri ve efektlerinin bir bileşimi aracılığıyla isterse de rötuş sırasında olsun vinyeti kasıtlı olarak eklediğiniz durumdur. Bu vinyetler kontrol edilmesi en kolay olanlardır.

Fotoğraflarımda vinyet kullanmalı mıyım?

Fotoğraflarınızda vinyet kullanmayı tercih edip etmemek fotoğrafınızın kompozisyonunda ne elde etmeye çalıştığınıza gelip dayanır. Basitçe söylemek gerekirse bilerek eklediyseniz sanatsal olarak haklı çıkarabilmeniz kaydıyla, güzel olmuştur. Ancak yanlış objektif veya filtre seçiminin bir sonucu olarak ortaya çıkmışsa bu durum pek öyle olumlu bir şey olmayabilir (beklenmedik bir şekilde iyi görünmediği sürece).

Hangi durumlarda vinyet kullanmalı?

Vinyet kullanmak izleyicinin gözüne kılavuzluk etmenin harika bir yoludur. Vinyetleri şu amaçlarla kullanabilirsiniz:

• Manzaralar ve mimari görüntüler. Merkezi bir odak noktası olmayan veya izleyicinin bakışının çeşitli ayrıntıları seçerek bütün görüntü boyunca gezinmesini istediğiniz bir sahne çekiyorsanız vinyet muhtemelen iyi bir seçenek olmayacaktır.
• Birden fazla konu olduğunda. Üç veya dört kişi ya da konuya ait bir görüntüye sahip olmanız durumunda vinyet kullanmak görüntünün dengesiz hissedilmesine neden olabilir ve yüzlerden ya da konulardan birine odaklanmayı dayatabilir.
• İstemsiz olduğunda. Her zaman hikayenizi ve konunuzu akılda tutarak çekim yapmalısınız. İstemsiz bir vinyet nihai sonucu dengesiz hale getirebilir. İstenmeyen vinyet efektlerinden kurtulmak için çekim sırasında lensleri değiştirmeyi, bütün filtreleri kaldırmayı veya daha dar bir diyafram açıklığı tercih etmeyi deneyin

Vinyet efektleri nasıl oluşturulur?

Kasıtlı olarak vinyet oluşturmanın iki ana yolu vardır: çekim yaparken ve rötuş sırasında. Efekti çekim sırasında eklerseniz vinyetin yoğunluğu üzerinde daha az kontrole sahip olursunuz.

Çekim yaparken şu şekilde vinyet ekleyebilirsiniz:

• Daha büyük silindirli objektifler kullanma.Objektifin silindiri ne kadar uzun olursa ekstrem açılardan gelmesi dolayısıyla o kadar az çevresel ışık sensörlere ulaşır. Bu durum, ışığın kenarlarda daha az yoğun olmasına neden olur.
• Geniş diyafram açıklığı tercih etme.Daha geniş bir diyafram açıklığı, sensörün daha büyük bir bölümünü ışığa maruz bıraktığınız anlamına gelir. Diyaframı tamamen açarsanız ışık, hareket ettiği açı daha ekstrem hale geleceğinden en uzak noktalara ulaşamayabilir. Dar diyafram açıklığı, ışığı daha dar bir açıya odaklar.
• Lens siperliği ekleme. Lens siperlikleri gereksiz ışığı dışarıda tutma amaçlı olup belirli bir konuya odaklanmanızı sağlar. Yüksek kaliteli lens siperlikleri, sensörleri kaplamaya yetecek kadar ışığı içeri almak suretiyle bunu dengeler. Ancak bazıları bunu yapmaz, yeterli ışık içeri alınmazsa fotoğrafa vinyet ekleyebilir.
• Lens filtresiyle. Özellikle dairesel polarizasyon filtreleri olmak üzere bazı büyük filtreler, kenarlardan giren ışığı engelleyebilir.

Alternatif olarak, bazı modern DSLR fotoğraf makineleri, yazılımlarını kullanarak vinyet ekleme seçeneğiyle birlikte sunulur; vinyet efekti oluşturmak istiyorsanız neden çevrimiçi aracımızı denemiyorsunuz?

Lightroom ve Photoshop'ta nasıl vinyet eklenir?

Hem Lightroom hem de Photoshop size vinyet ekleme seçeneği sunar. Vinyeti rötuş aşamasında eklemenin güzelliği, böylelikle nihai sonuç üzerinde daha fazla kontrole sahip olmanızdır.

• Amount (Miktar): Bu, vinyet efektini daha koyu veya daha açık hale getirir. Çekimin havasını şenlendirmek veya özgün bir sanatçı etkisi oluşturmak üzere kenarları aydınlatabilirsiniz. Kenarları koyulaştırmak ise daha klasik bir vinyet üretir. Daha karamsar bir fotoğraf için çok koyu yapabilirsiniz.
• Midpoint (Orta Nokta): Efekti ortalamak için buraya tıklayın ya da etkisini genişletmek için kaydırın. Yani bir tek orta kısma odaklanmak istiyorsanız vinyeti daha da içeri getirmek için bunu kaydırabilirsiniz. Daha ince bir etki için vinyeti görüntünün dış kenarlarına doğru itin.
• Post-Crop (Kırpma Sonrası): Vinyeti halihazırda kırpılmış alanlara eklemiyor olduğunuzdan emin olmanızı sağlar.

Photoshop'ta ise Filter (Filtre) seçeneğine gidin ve Correct Camera Distortion (Fotoğraf Makinesi Deformasyonunu Düzelt) seçeneğine tıklayın. Lightroom'dakine benzer seçeneklerin yanı sıra yaptığınız değişikliklere ilişkin önizleme yapma özelliğini de kullanabilirsiniz. 

Photoshop'ta bir dizi farklı tekniği kullanarak vinyet de ekleyebilirsiniz:

•  Camera Raw (Fotoğraf Makinesi İşlenmemiş) > Effects (Efektler): Bu seçeneği kullanarak orta noktayı, ovalliği, geçiş yumuşatmayı ve vurguları kontrol edebilirsiniz.
  
• Fill layer with solid black (Katmanı düz siyah ile doldur) > Add layer mask (Katman maskesi ekle) > Invert Mask (Maskeyi Ters Çevir) > Use feathered white brush to paint in vignette manually (Vinyeti elle boyamak için tüylü beyaz fırça kullan).
• Selection brush to select area of focus/subject (Odak/konu alanını seçmek için seçim fırçası) > Select (Seç) > Feather (Geçiş Yumuşatma) seçeneğine tıkladıktan sonra "1" yazın > Create new layer (Yeni katman oluştur) > Select background layer (Arka plan katmanını seç) > Filter (Filtre) > Correct camera distortion (Fotoğraf makinesi deformasyonunu düzelt) > Use slides to create effect (Efekt oluşturmak için slaytları kullan).

Lightroom ve Photoshop'ta vinyet oluşumu nasıl düzeltilir?

Ayrıca çektiğiniz bir görüntüdeki vinyeti düzeltmek veya kaldırmak için gerek Lightroom'u gerek Photoshop'u kullanabilirsiniz.

Bunlardan herhangi birinde vinyet düzeltme işlemini uygulamanın basit bir yolu şudur:

1. Develop (Geliştir) modülüne gidin
2. Lightroom'da Lens Correction (Lens Düzeltme) modülüne ya da Photoshop'ta Camera RAW (Fotoğraf Makinesi İŞLENMEMİŞ) modülüne tıklayın
3. Enable Profile Corrections (Profil Düzeltmelerini Etkinleştir) seçeneğini işaretleyin
4. Vinyet etkisini azaltmak için kaydırıcıları kullanın
5. Enable Profile Corrections (Profil Düzeltmelerini Etkinleştir) seçeneğini işaretleyerek ayarları kaydedin. Bu, ilgili lens kullanılarak çekilen tüm görüntülere bu ayarların otomatik olarak uygulanacağı anlamına gelir.

Sonuç olarak, vinyet, fotoğraf çekerken yaptığınız mutlu bir kaza, düzenleme sırasında tatbik ettiğiniz kasıtlı bir yaklaşım ya da hemen kaldırmak istediğiniz bir etki olabilir. Bunların tümü, bir görüntünün konusuna, bağlamına ve kompozisyonuna bağlıdır.